113. Opdragt aan de jonge en leerzame jeugd

Prent 1: gevergeerd papier, zonder adres. Jaartal bij laatste houtsnede 1835. Enkel Nederlandstalige tekst. Handschrift op achterzijde "W. J. Venema".
Sjabloonkleuring geel, rood en groen
Periode 1817 - 1840 

16 houtblokken zonder kader, niet gesigneerd, 4 rijen van 4 blokken, 45 à 58 x 65 à 70 mm. Nederlandstalige onderschriften.

In de serie "De Rekenles" zijn de houtsneden ingericht om zowel de alledaagse ervaringen van schoolkinderen als een didactische boodschap te communiceren. Onder elk houtblok staat een sizain, waarin de eerste vier regels de tekst vormen en de laatste twee de moraal van het verhaal benadrukken.

De eerste houtsnede toont een schooljongen die aan tafel zit te eten, met een klasgenoot die arriveert. De dialoog is eenvoudig en direct, met de woorden:

Niets is NUL
Arme Sul,
Gij komt te laat.
Dat spijt mij maat,
Als men bij iemand komt te gast,
: Dan dient er op den tijd gepast.

Hier wordt de nadruk gelegd op punctualiteit en de sociale normen die gelden wanneer men op bezoek is. De jongen die te laat komt, krijgt te maken met de gevolgen van zijn onregelmatigheid, wat een belangrijke les is voor kinderen: op tijd komen is een teken van respect.

In het laatste houtblok verschijnt een schooljongen die zich blootgeeft en het publiek begroet, een humoristische knipoog naar zijn eigen onschuld. De tekst onder deze afbeelding luidt:

In 't Romeinsche cijferschrift,
Wordt ook nog een M gegrift,
DUIZEND toont die brief aan
Hier heb ik afgeclaan.
MDCCCXXXV. 1835.
Kent gij nu al, Dit jaar getal?

Deze regels wijzen op het belang van leren, zelfs in een tijd waarin cijfers en getallen minder bekend zijn. De verwijzing naar Romeinse cijfers en de jaarvermelding voegt een educatief element toe aan het verhaal. Het herinnert de kinderen eraan dat kennis over geschiedenis en cijfers niet alleen nuttig is, maar ook een integraal onderdeel van hun opleiding vormt.

In deze combinatie van beelden en teksten wordt de rol van onderwijs in het leven van jongeren zowel benadrukt als op een luchtige manier gepresenteerd, waardoor de lessen van de rekenles toegankelijk en herkenbaar blijven.

Er bestaan edities met jaartallen 1835, 1840, 1848, 1857, 1874, 1880, 1885, 1889

Deze prent geeft de illustraties weer van een klein lithografisch kinderboek dat in 1828 in Nederland werd uitgegeven en dat daar sindsdien zeer populair is geworden. De tekst van de Brepols-prent is dezelfde als die van het boek. Het Nederlandse boek is geïmiteerd van een Engels boek, getiteld: Marmaduke Multiply’s Merry Method of Making Minor Mathematicians (Londen, 1816).

De houtsneden op onze afbeelding zijn gekopieerd van de eerste editie van het Nederlandse boek. In de eerste twaalf tabellen leert men tellen tot elf; in de laatste vier legt men de waarde uit van de Romeinse cijfers L, C, D, M. Als afsluiting geeft men in de tekst van het laatste onderwerp een duizendste in Romeinse en Arabische cijfers, wat varieert met de edities en hun drukdatum bekend maakt.