226. Het uilenbord – Jeu de la Chouette

Uitgever

Brepols & Dierckx Zoon

Beschrijving

Prent 1: onderschrift op naam van wederverkoper "Amsterdam, bij J. A. ALDAG, St. Jansstraat", gemerkt 'B'
Sjabloonkleuring geel, rood en blauw
Periode 1840 - 1860
Prent 2: onderschrift op naam van wederverkoper "Amsterdam, bij J. A. ALDAG, St. Jansstraat" (onderschrift ander lettertype.)
Stukje tekst weggevallen in regel "Ten 2. : "... zoo betaalt, en is 't..." is nu "...zoo betaaltn is 't..."
Sjabloonkleuring geel, roodbruin en blauw
Periode 1840 - 1860
Prent 3: zonder adres. Positie titel opgeschoven t.o.v. vorige prent. Fout in tekst "Ten 2." terug aangepast.
Sjabloonkleuring geel, rood en blauw (andere sjablonen)
Periode 1840 - 1880
Prent 4: zonder adres, ornamentenkader vervangen door een dubbellijnskader. Houthoudend papier van slechte kwaliteit.
Sjabloonkleuring geel, rood en blauw
Periode 1880 - 1900
Prent 5: proefdruk van het houtblok, ingekleurd met sjablonen.
Zonder tekst.
Periode 1880 - 1910
Afbeelding 6: originele houtblok van deze prent

Titel

226. Het uilenbord – Jeu de la Chouette

Onderwerp

Binnen een parelkader, vergelijkbaar met die vaak gebruikt in de religieuze reeks, een groot houtblok met dubbele lijnskader, niet gesigneerd, 274 x 285 mm. In de vier hoeken van het houtblok, als vulling, decoratieve waaiervormige motieven. In het midden, in een medaillon, een uil op een zitstok bij een spiegel op een tafel. Rond dit medaillon, een reeks dobbelstenen, telkens drie per vak; gevolgd door een rij letters B (Betaal) en T (Trek), gecombineerd met een cijfer 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8; een rij van verschillende kleine onderwerpen: een geit, een anker, een kroon, een kolentang, een vlag, een boog, een wiel, een trompet, een veer, een vis, een oog, een boom, een tent, een hark, een muizenval, een lantaarn, bovendien een slang, een vogelkooi. Hierboven volgt opnieuw een reeks dobbelstenen, opnieuw drie per vak, gerangschikt zoals de voorgaande;  daarboven de genummerde letters B en T, en de woorden NIET, HALF, AL; tot slot een laatste rij kleine onderwerpen: een boek, een hand, een huis, een tafel, een uil, een beker, een vlag, de zon, een kelk, een uil, een pijp, een zaag, een trommel, een blaasbalg , een fles met glas, een uil, hoorns, een karaf, een zandloper, een bijl, een mand, een pistool, een uil, een hengel, een kanarie, een kandelaar, een hart, een weegschaal, een lamp, een uil, een vijzel, een harp, een waterput, een stoel, een roskam, een gekroonde uil. We vinden de gekroonde uil boven het woord: AL, een uil boven elk woord: HALF.

Relatie

De afbeelding is naar Nederlands model gekopieerd en lijkt precies op de plaat die omstreeks 1830 door de firma T. J. Wijnhoven Hendriksen te Rotterdam is uitgegeven onder de titel: Het nieuwe Uilenspel. Het zijn gemoderniseerde imitaties van een zeventiende-eeuws prototype, tot halverwege de negentiende eeuw uitgegeven en gekopieerd door de uitgevers van Amsterdam, Rotterdam en Zalt-Bommel, meestal op groot formaat. Het spel was toen ook bekend in het Vlaamse land. Er is een interessante gegraveerde kopie van J. Jegers uit Antwerpen (1618-1666), op dezelfde manier samengesteld als de Nederlandse spelen. De uil in het midden wordt omringd door enkele andere vogels die hem lijken uit te dagen, wat dient als illustratie van het in het hout gegraveerde spreekwoord: Die te hoogh verheven staat // Wert van yder een gehaat. Het exemplaar is getiteld (in losse letters, zoals de toelichting): Het nieuwe tydkortige Uylenspel, en werd in Dordrecht gedrukt door Gerrit van Kamen. Evenzo publiceerde J. P. Willemsens in Antwerpen, tegen het midden van de achttiende eeuw, Het nieuw ende vel makelyck Uylenspeel, met in het midden een uil, schijven die dobbelstenen voorstellen en het muziekinstrument dat bekend staat als de mondharp. Rond 1765 werd de plaat van J.P. Willemsens eigendom van een andere Antwerpse uitgever, Corneille van Parijs, die hem bleef gebruiken.

Taal

Nederlands en Frans

Type

houtsneden, ingekleurd met sjablonen

Aanduiding

9. Spel en vermaak
9.3 Spellen
9.3.29 Uilenspel

Opmerkingen