111. Prentgeschenk voor de Jeugd, om de ABC al speélende te leeren

25 houtblokken zonder kader, niet gesigneerd, 5 rijen van 5 blokken, 55 à 60 x 55 mm. Nederlandstalige onderschriften.

Deze prent biedt een verkenning van de deugden en ondeugden van de jeugd, gepresenteerd door middel van houtsneden die elk een specifieke karaktereigenschap illustreren. Boven elk houtblok staat een letter van het alfabet, gevolgd door een naam en een bijvoeglijk naamwoord, wat de kenmerken van de afgebeelde figuren in de spotlight zet. Elk houtsnede is vergezeld van een rijmend couplet in Vlaamse spelling, wat de culturele context en de tijdsperiode weerspiegelt.

Opstelling van de Figuren en Activiteiten:

1. A a Aenvallige Antje:
   “Antje vriendelyk zacht en goed,
   Deelt mede van haer overvloed.”

2. B b Bezige Betje:
   “Bart met de droeve blikken,
   Hij laat de anderen niet meer klikken.”

3. C c Cecilia:
   "Cecilia die angstig treedt,
   Schoon dat de brug is vast en breed."

4. D d Dapperen Dirk:
   “Zoo fier, zoo wakker en behendig,
   Ziet gij hier dapperen Dirk bestendig."

5. E e Edelmoedigen Evert:
   “Na zware ziekte pas hersteld,
   Geeft Evert d'armen makker geld.”

6. F f Friesche Francijntje:
   “Francijntje, die gezond en frisch,
   Ook wel te vreên en vrolijk is.”

7. G g Grillige Grietje:
   “Mama, ziet Grietje, kijk, hoe vies!
   'k vrees dat 'k mijn eetlust heel verlies.”

8. H h Haastigen Hendrik:
   “Al te haastig dat is kwaad,
   Denk dit wel, ô Heintje maat.”

9. I i IJdele Ida:
   "Opgeschikt van top tot teen,
   Treedt Ida als een pauw daarheen."
10. K k Kwade Kaatje:
    "Ei, ziet hier aan de booze Ka,
    Hoe lelijk elk de boosheid sta."
    
    
11. L l Laffe Leendert:"Leendert, altijd forsch en straf,
    Lijkt op proef verwijfd en laf."
    
    
12. M m Morsige Mietje:
    "Zegt kind'ren ziet gy niet aenstonds,
    Is deze Mie een vuile slons."
    
    
13. N n Nijdige Neeltje:
    "Wangunstig Neeltje, die 't verveelt,
    Dat haer zuster vrolijk speelt."
    
    
14. O o Ongehoorzame Otto:
    "Of Otto hoog of laeg moog springen,
    Zyn moeder weet hem wel te dwingen."
    
    
15. P p Pronkerigen Pieter: 
    "Ziet Piet, die als een meysje pronkt,
    En telkens naer den spiegel lonkt."
    
    
16. Q q Guintyn Quast: 
    "Quintyn, dees snaeksche kermisgast,
    Draegt wel te regt den naem van kwast."
    
    
17. R r Ruwen Robbert: 
    "Het goed verschoppen en verdoen,
    Dat staet, meent Robbert, fraey en koen."
    
    
18. S s Speélzieken Simon: 
    "'k vrees Simon's schoolwerk vordert niet,
    Speeelt hy zoo vlytig met zyn piet."

19. T t Traegen Tys:
    “Kom, kom, zegt Tys, staeg loom en lui.
    Ik staek 't, wie kruyen wil, die kruy.”

20. V v Vrolyken Valentyn: 
    "Hoe oud, schynt goede Valentyn,
    zoo speelsch nog als een kind te zyn."
    
    
21. U u Uitgelatene Ulrika: 
    "Ulrike maekt niet zoo 'n getier,
    'k hoor anders van de les geen zier."
    
    
22. W w Weenende Willem: 
    "Ziet toch, hoe Willem zit en schreyd,
    Wie weet, of hem geen straf verbeid."
    
    
23. X x Xenophon: 
    "'k zou ligt met X verlegen wezen,
    Had ik nooyt Xenophoa gelezen,
    Maer 'k vond daer menig gouden les,
    Van de ouden wyzen Socrates."
    
    
24. Y y Yskouden Ysbrand: 
    "Doodstil en met gevouwen handen,
    zit dezen knaap hier als een steen,
    ziet gij ooit het ijs met vlammen branden
    dan raekt ook Ysbrand op de been."

25. Z z Zwervenden Zacharias:
    “Wie ver van huys en hof gaat zwerven,
    Zal het regte wegje derven.”

Betekenis

Deze prent biedt een rijke, visuele weergave van de deugden en ondeugden die de jeugd kenmerken. Elk houtsnede en zijn bijbehorende couplet dienen als een soort morele les, waardoor de kijker zowel de positieve als negatieve eigenschappen van de jeugd leert kennen. Het gebruik van het alfabet en de rijmende coupletten maakt het geheel speels en toegankelijk, waardoor het voor zowel kinderen als volwassenen een waardevolle reflectie biedt op de eigenschappen die hen vormen.

De afbeeldingen zijn ontleend aan een Nederlands lithografisch kinderboek: Prentgeschenk voor de Jeugd om het A-B al spelend te leren, uitgegeven te Amsterdam door G. J. A. Beyerinck, omstreeks 1820-1830. Dit boek is op zijn beurt geïmiteerd uit het Engels. De gravures in de Turnhoutse afbeelding zijn getrouwe kopieën van het Nederlandse boek, en ook de Vlaamse tekst is identiek, behalve de spelling.