54. Het is zoo als men zegt, Een spreekwoord is wel regt - Le proverbe bien dit, réveille souvent l'esprit

54. Het is zoo als men zegt, Een spreekwoord is wel regt - Le proverbe bien dit, réveille souvent l'esprit

Brepols, P.J.
Brepols & Dierckx Zoon

Prent 1: gevergeerd papier, met adres van wederverkoper "Te bekomen bij J. PROOST, te Leeuwaarden"
Sjabloonkleuring geel, rood en blauw
Periode 1817 - 1840

Prent 2: gevergeerd papier, zonder adres
Sjabloonkleuring geel, rood en groen
Periode 1817 - 1840

Prent 3: zonder adres. Spellingsaanpassing t.o.v. vorige edities.
Sjabloonkleuring geel, rood en blauw
Periode 1840 - 1880

Prent 4: zonder adres. Houthoudend papier van slechte kwaliteit. Positie van de houtblokken iets korter bij elkaar gezet t.o.v. vorige edities.
Sjabloonkleuring geel, rood en blauw
Periode 1880 - 1900

Afbeelding 5: geel sjabloon voor inkleuring van prent 3

30 houtblokken zonder kader, niet gesigneerd, 5 rijen van 6 blokken, 42 à 57 x 41 mm.,

De beschrijving van deze houtsneden biedt een fascinerend inzicht in de Vlaamse cultuur en het gebruik van spreekwoorden. De combinatie van populaire uitdrukkingen met hun Franse vertalingen illustreert de rijkdom van de taal en de wijsheid die in deze uitdrukkingen is vervat. Hier is een samenvatting van de belangrijkste elementen:

Titel

Het is zoo als men zegt, - Een spreekwoord is wel regt, al is het soms een leugen, - ’T blyft tog in het geheugen.

Populaire Vlaamse Uitdrukkingen

1. Hy schiet met spek: Iemand die ondoeltreffend of met ongeschikte middelen handelt.

2. Hy heeft het spek al weg: Iemand die al het goede heeft gepakt of geprofiteerd heeft.

3. Hy kan niets vol houden: Iemand die moeite heeft om iets af te maken of door te zetten.

4. Hy scheurt’er zyn kleed aan: Iemand die zijn kleren of iets waardevols aanraakt of beschadigt.

5. Hy ziet hem komen: Iemand die op de hoogte is van wat er gaat gebeuren.

6. Hy heeft de flesch: Iemand die dronken is of veel drinkt.

7. Dit ziet ’er rot uit: Een situatie of object dat slecht of ongepast lijkt.

8. Hy is een voddeman: Iemand die slordig of ongeorganiseerd is.

9. Hy maakt hem een kleedje: Iemand die iemand anders iets geeft of maakt, meestal in een onbeduidende context.

10. Pekrul: Een scheldwoord of uitdrukking voor iemand die als minderwaardig wordt beschouwd.

11. Tikkenhaan: Iemand die snel of ondoordacht handelt.

12. Hy maakt mannekens: Iemand die anderen voor de gek houdt of speelt.

13. Zulk volk zulken wierook: Een kritiek op een groep mensen die iets verafschuwelijks doen.

14. T’is den hond gevloeit: Iets dat slecht of verkeerd is gegaan.

15. Hy gaat eenen gang: Iemand die voortvarend of met veel zelfvertrouwen handelt.

16. Hij ziet er een rat in: Iemand die argwaan of achterdocht heeft.

17. Hy rookt: Iemand die wellicht een geheim of een verborgen agenda heeft.

18. Hy gaat om zeep: Iemand die in de problemen is of in een kritieke situatie verkeert.

19. ‘T moet allemaal op: Alles moet worden gebruikt of verbruikt.

20. Hy is koppig: Iemand die moeilijk te overtuigen is of niet wil veranderen.

21. Nieuwe bessems keeren goed: Een uitdrukking die aangeeft dat nieuwe dingen vaak goed functioneren.

22. Hy steunt op een gebroke stok: Iemand die afhankelijk is van iets dat niet meer functioneert.

23. Dat is onnoozel: Iemand die dom of naïef is.

24. Hy loopt een blauw scheen: Iemand die gewond is geraakt of pijn heeft.

25. Zuigt er een punt aan: Iemand die meer informatie of details wil.

26. T’is eenen spuiter: Iemand die een grote mond heeft of overdrijft.

27. Hy doet hem af: Iemand die iemand anders in de steek laat of negeert.

28. Maakt u niet moei: Een manier om iemand aan te moedigen om zich niet druk te maken.

29. Hy is ’er niet achter: Iemand die niet op de hoogte is of niets begrijpt van de situatie.

30. Hy heeft hem in d’oog: Iemand die goed oplet of iemand in de gaten houdt.

Culturele Context

Bijna al deze uitdrukkingen zijn afkomstig uit het Antwerpse dialect, wat aantoont dat ze deel uitmaken van de regionale folklore en het dagelijks leven. De vermelding dat deze Turnhoutse prent waarschijnlijk een gemoderniseerde kopie is van een oud Antwerps beeld, benadrukt de continuïteit en het belang van deze spreekwoorden in de Vlaamse cultuur. Ze weerspiegelen niet alleen de wijsheid van de volkscultuur, maar ook de sociale en culturele waarden van de tijd.

In de Turnhoutse prentenreeksen vinden we een getrouwe kopie van Brepols' beeld, later bewerkt door Beersmans, met omgezette rijen, met nieuwe tekst (Nr. 62).

De Nederlandse uitgever "Felix" uit Amersfoort kopieerde deze prent van Brepols maar plaatste een vier-regelige tekst onder elke houtsnede. Hij bracht deze uit onder het nummer 86.

Graveur: A. Cranendoncq

Facturatiedatum van houtblok: 21/10/1825

Nederlands en Frans

houtsneden, ingekleurd met sjablonen

3. Allegorie
3.4 Spreekwoorden, zegswijzen en rebussen