123. Jan de Wasscher – Jean le Buandier

123. Jan de Wasscher – Jean le Buandier

Brepols & Dierckx Zoon

Prent 1: gevergeerd papier, met onderschrift op naam van wederverkoper "Bij de Erven H. Rynders, 2e Tuin dwarsstraat te Amsterdam". 
Inkleuring "duimelarij" geel, oranje en blauw
Periode 1817 - 1840

Prent 2: met onderschrift "BY BREPOLS & DIERCKX, ZOON, Fabrykanten in gekleurde en gemarmerde papieren"
Sjabloonkleuring geel, oranje en blauw
Periode 1840 - 1860

Prent 3: zonder adres, met gewijzigde titel "Jan de Wasscher - Jean fait-tout"
Sjabloonkleuring geel, rood en blauw
Periode 1860 - 1880

Prent 4: zonder adres, ander lettertype
Sjabloonkleuring geel, rood en blauw
Periode 1860 - 1880

Prent 5: zonder adres, houthoudend papier van slechte kwaliteit.
Sjabloonkleuring geel, rood-roze en blauw
Periode 1880 - 1900

24 houtblokken met kader, niet gesigneerd, 6 ruien van 4 blokken, 43 x 60 mm. Tweetalige onderschriften.

Het verhaal dat wordt afgebeeld, toont op satirische wijze een huishouden waarin de traditionele rolverdeling volledig is omgekeerd. De vrouw, Griet, draagt letterlijk en figuurlijk de broek, terwijl de man, Jan, verantwoordelijk is voor het huishouden en de was. De scène is een karikatuur van hoe rolpatronen doorbroken worden, iets wat in de negentiende eeuw als bijzonder ongewoon werd gezien.

Onder de titel staat geschreven: "Ziet, kind’ren, in deez’ prent, van onze Griet en Jan, // Hoe kwalijk dat zij doen, als kind, of vrouw, of man." Deze tekst onderstreept de morele boodschap die vaak in dergelijke prenten werd meegegeven. Het benadrukt het idee dat er een natuurlijke orde is in de verdeling van taken en verantwoordelijkheden binnen het gezin, en dat het afwijken van deze orde leidt tot "onverstandige" of "kwalijke" situaties.

De prent speelt dus met maatschappelijke verwachtingen en biedt niet alleen vermaak, maar ook een les aan kinderen over wat men toen beschouwde als de juiste rolverdeling in het huishouden. De omgekeerde wereld waarin Jan voor de was zorgt en Griet het huishouden regeert, zou toeschouwers destijds aan het lachen hebben gemaakt, maar tegelijkertijd een duidelijke boodschap hebben uitgedragen over de verhoudingen tussen man en vrouw.

Deze prent is een getrouwe kopie van een Nederlandse centsprent, uitgegeven in Rotterdam omstreeks 1830 door T. C. Hoffers, onder nr. 31. Brepols heeft op een enkel woord na de Nederlandse tekst behouden, maar heeft een Franse vertaling toegevoegd. De titel van de prent van Hoffers: De vernieuwde Jan de Wasscher, is ingekort om de Franse titel op dezelfde regel te plaatsen.

Toen in 1856 Glenisson en van Genechten uit elkaar gingen, werd hun voormalige Jan de Wasscher (nr. 147) toegekend aan Antoine van Genechten. Het huis Glenisson en zoon kopieerde de prent van Brepols.

Nederlands en Frans

houtsneden, ingekleurd met sjablonen

5. Beeldverhalen
5.1 Beeldverhalen algemeen
5.1.53 Jan de Wasser